Het limbisch systeem is een complex geheel van structuren die aan weerszijden van de thalamus ligt, net onder het cerebrum. Het omvat de hypothalamus, de hippocampus, de amygdala en diverse andere nabijgelegen gebieden. Het lijkt primair verantwoordelijk voor ons gevoelsleven en heeft veel te maken met de vorming van herinneringen. Op de tekening in bijlage kunt u een in twee gekapt menselijk brein zien met de hersenstam intact. Het deel van het limbisch systeem dat is getoond is hetgeen dat aan de linkerkant van de thalamus (hypothalamus en amygdala) ligt en juist onder het voorste van de thalamus (hypothalamus).

 

De hypothalamus

De hypothalamus is een klein deel van het brein dat zich juist onder the thalamus bevind en ligt aan beide kanten van het derde ventrikel (“De derde ventrikel of ventriculus tertius is een deel van het ventrikelstelsel van de hersenen. Deze holte is gevuld met hersenvocht. In de holte van het derde ventrikel bevinden zich de plexus chorioideswaar hersenvocht aangemaakt wordt. De derde ventrikel is gelegen tussen de twee thalami in het diencephalon.”( wikipedia)). Het bevind zich net binnen de twee kanalen van de oogzenuw, en net boven (en dus nauw verbonden met) de hypofyse.

 

De hypothalamus is een van de drukste delen van onze hersenen, het is vooral gefocust op homeostase. Homeostase is het proces van iets terug te zetten naar een bepaald punt. Het werkt zoals een thermostaat: wanneer je kamer te koud wordt zet de thermostaat deze informatie om en stuurt hij deze naar de verwarmingsketel en slaagt deze aan. Tijdens dat je kamer verwarmt zal de temperatuur hoger gaan dan een bepaald punt, dan zendt de thermostaat terug een signaal uit om de verwarmingsketel uit te zetten.

 

De hypothalamus is verantwoordelijk voor het reguleren van het honger- en dorstgevoel en reactie op pijn, seksuele affectie, woede en agressief gedrag, en meer. Het reguleert ook het functioneren van het autonoom zenuwstelsel, dat op zijn beurt weer andere dingen regelt zoals bloeddruk, ademhaling, en een opwindend gevoel als reactie op emotionele omstandigheden.

 

De hypothalamus ontvangt informatie van een aantal bronnen, van de nervus vagu (de tiende hersenzenuw), het krijgt informatie over de bloeddruk en de uitzetting van de ingewanden (aan de hand van hoe vol je maag is). Van de reticulaire informatie in de hersenstam krijgt het informatie over de huid temperatuur. Van de optische zenuw (een zenuw tussen het oog en de hersenen) krijgt het informatie over licht en donker. Van de ongewone neuronen die langs de ventrikels liggen krijgt het informatie over de inhoud van het hersenvocht, inclusief toxines die leiden tot braken. Van andere delen van het limbisch systeem en de reukzenuwen krijgt het informatie die helpen om het eten en de seksualiteit te reguleren. De hypothalamus heeft ook enkele receptoren van zichzelf, die voorzien van informatie over de temperatuur van het bloed en ionenbalans.

 

Er bestaat ook een eiwit genaamd leptine wat wordt afgescheiden door vetcellen wanneer we ons overeten. De hypothalamus merkt het gehalte van leptine in het bloed op en reageert door het verminderen van de eetlust. Ook lijkt het er op dat sommige mensen een mutatie hebben in een gen dat leptine produceert, hierdoor kan hun lichaam de hypothalamus niet vertellen dat ze genoeg gegeten hebben.

 

De hypothalamus zendt instructies naar de rest van het lichaam op twee manieren. De eerste manier is via het autonoom zenuwstelsel. Hierdoor heeft de hypothalamus de ultieme controle over dingen zoals bloeddruk, hartslag, ademhaling, spijsvertering, zweten en al de sympathische en parasympatische functies.

 

De andere manier die ervoor zorgt dat de hypothalamus de controle krijgt is via de hypofyse. Het is neuraal en chemisch verbonden met de hypofyse, die op zijn beurt hormonen pompt die loslatende factoren in de bloedbaan worden genoemd. De hypofyse is zogezegd de “meester klier”, en deze hormonen zijn levensnoodzakelijk voor het reguleren van groei en het metabolisme.

 

De hippocampus

De hippocampus bestaat uit twee “hoorns” die teruglopen van de amygdala. Het lijkt heel belangrijk in het proces van dingen die in zich “in je geest” afspelen (kortetermijngeheugen) om te zetten naar dingen die je zal onthouden voor een lange tijd (langetermijngeheugen). Als de hippocampus beschadigd is kan de persoon geen nieuwe herinneringen aanmaken, en leeft hij in een vreemde wereld waar alles enkel een ervaring op het moment zelf is en daarna verdwijnt, ook herinneringen van de tijd voor wanneer de hippocampus beschadigd werd zullen verdwijnen. De meeste mensen die van dit soort hersenschade last hebben worden geïnstitutionaliseerd.

 

Amygdala

De amygdala zijn twee amandelvormige massa’s neuronen aan beide kanten van de thalamus en aan de onderzijde van de hippocampus. Wanneer het elektrisch wordt gestimuleerd reageren dieren met agressie. Als de amygdala verwijderd is worden dieren tam en reageren ze niet meer op dingen waarop ze vroeger met agressie zouden reageren. Maar er is meer dan alleen woede, wanneer de amygdala verwijderd wordt zullen dieren ook onverschillig reageren tegenover stimuli die hun vroeger angst en zelfs seksuele reacties zouden veroorzaken.

Het autonoom zenuwstelsel

Het autonoom zenuwstelstel is het tweede deel van het zenuwstelsel dat een aanzienlijk groot deel speelt in ons emotioneel leven. Het autonoom zenuwsysteem bestaat uit twee delen, hun functies staan voornamelijk tegenover elkaar. Het eerste deel is het sympathisch zenuwstelsel, deze start in de ruggengraad en loopt tot verschillende delen in het lichaam. Zijn functie is om het lichaam voor te bereiden op energieke situaties die te maken hebben met het fight or flight fenomeen, kortweg: weglopen van het gevaar of voorbereiden op geweld. Het activeren van het sympathisch zenuwstelsel heeft volgende bijwerkingen:

• Verwijdt de pupillen
• Opent de oogleden
• Stimuleert de zweetklieren
• Verwijdt de aders in grote spieren
• Vernauwt de aders in de rest van het lichaam
• Verhoogt de hartslag
• Opent de luchtwegen van de longen
• Remt de afscheidingen in het verteringsstelsel af

Eén van de meest belangrijke bijwerkingen zorgt ervoor dat de bijnieren epinefrine (adrenaline) zullen afscheiden in de bloedstroom. Epinefrine is een krachtig hormoon dat ervoor zorgt dat ervoor zorgt dat verschillende delen van het lichaam grotendeels hetzelfde zullen reageren als het sympathisch zenuwstelsel. Doordat het zich in de bloedstroom bevindt duurt het iets langer voordat de bijwerkingen hiervan zullen stoppen. Dit is waarom wanneer je van stuur geraakt het vaak even duurt voor je terug gekalmeerd bent.

 

Het sympathisch zenuwstelsel ontvangt en verwerkt ook informatie, meestal over pijn van interne organen. Omdat de zenuwen die deze informatie dragen over de pijn in de organen vaak lopen langs de zelfde wegen die informatie dragen over pijn die van de gebieden die liggen aan het oppervlak van het lichaam. Dit wordt genoemd “referred pain” of doorverwezen pijn, het meest gekende voorbeeld hiervan is de pijn die sommige mensen voelen in de linker schouder en arm wanneer ze een hartaanval krijgen.

 

Het tweede deel van het autonoom zenuwstelsel is namelijk het parasympatisch zenuwstelsel. Het heeft zijn wortels in de hersenstam en ruggengraat in de onderrug. Zijn functie is om het lichaam weer uit de noodstatus te halen die het sympathisch zenuwstelsel heeft veroorzaakt. Enkele details van de parasympatische opwinding omvatten:

• Vernauwing van de pupillen
• Activering van de speekselklieren
• Het stimuleren van de maag
• Stimuleren de activiteit van de darmen
• Stimuleren de afscheidingen in de longen
• Vernauwen de luchtwegen in de longen
• Verlaagt de hartslag

Het parasympatische zenuwstelsel heeft ook enkele sensorische vaardigheden: het ontvangt informatie in verband met bloeddruk, hoeveelheid koolstofdioxide in het bloed, en nog meer.

 

Eigenlijk is er nog een derde deel van het autonoom zenuwstelsel dat niet vaak benoemd wordt: het enterisch zenuwstelsel. Dit is een geheel van zenuwen dat de activiteiten van de maag reguleert. Wanneer je zich tot in je maag bent of je vlinders in je buik hebt wanneer je nerveus wordt kan je de schuld geven aan het enterisch zenuwstelsel.

Bronnen