Emotionele verwaarlozing

Emotionele verwaarlozing is de meest voorkomende soort kindermishandeling. Dit kan zich op verschillende manieren uiten en hangt vaak af van de leeftijdsgroep van het kind. Bij baby’s gaat het vaak om het negeren van het kind wanneer het begint te huilen of geen enkel contact maken met het kind. Wanneer oudere kinderen emotioneel verwaarloosd worden gaat het bijvoorbeeld om het totaal negeren van het kind of ze krijgen geen of te strenge regels die thuis door hun ouders worden opgelegd. Het kan ook zijn dat ze bijvoorbeeld geen kans krijgen om contacten te leggen met leeftijdsgenoten. Nog meer voorbeelden zijn:

• Geen genegenheid tonen naar het kind of niet koesteren
• Toestaan van drugs- en alcoholgebruik
• Slecht of crimineel gedrag toestaan of niet bestraffen
• Psychische hulp voor een kind weigeren of uitstellen
• Het overbeschermd behandelen van een kind
• Te weinig of geen structuur aan het kind bieden
• Te hoge of ongepaste verwachtingen hebben van het kind

Om verwaarlozing vast te stellen zijn drie grote zaken van belang. Ten eerste is er pas sprake van verwaarlozing wanneer het gaat om langdurige patronen die schadelijk zijn voor het kind. Daarna is wat er gezien wordt als verwaarlozing deels een culturele zaak, in sommige landen is het bijvoorbeeld niet gebruikelijk dat erg jonge kinderen laat naar bed zouden gaan terwijl dat in andere landen wel als een normale zaak wordt gezien. Als laatste moet in gedachten worden gehouden dat er bepaalde factoren zijn die de kans op kindermishandeling vergroten maar verwaarlozing komt in alle bevolkingsgroepen voor.

Wanneer we over risicofactoren praten vergroten deze niet alleen de kans op verwaarlozing maar gelden ze ook voor andere vormen van kindermishandeling, een paar van deze risicofactoren zijn:

• Verslechterde relatie tussen ouders en hun kind, ouders die niet luisteren naar hun kind, negeren of ondernemen geen activiteiten met hun kind.
• Ouder heeft weinig zelfreflectie of zelfvertrouwen
• De toenemende activiteit van stress of boosheid bij de ouder
• Ouders zijn verslaafd, hebben een licht verstandelijke beperking, agressieproblemen of hebben psychische problemen
• Alleenstaande ouder, werkloosheid of er is sprake van een te groot gezin
• Het kind heeft een gebrek aan sociale vaardigheden, hierdoor is het mogelijk dat hij niet goed zijn behoeften kan doorgeven aan zijn ouders. Dit kan er oor voor zorgen dat de ouders het kind gaan beschouwen als moeilijk in de omgang.

Naast risicofactoren die de kans of verwaarlozing en andere vormen van kindermishandeling vergroten bestaan er ook beschermende factoren die de kans hierop verkleinen. Deze factoren kunnen goede opvoedvaardigheden zijn van de ouders maar ook de aanwezigheid van welzijn en zelfreflectie bij de ouders. Zelfreflectie houdt in dat dat de ouder over zijn eigen gedrag en handelingen gaat denken en eventueel aanpassen.

Emotionele verwaarlozing is een vorm van trauma en kan heel ernstige gevolgen hebben, hoe jonger het kind is en hoe langer de verwaarlozing duurt hoe ernstiger de gevolgen kunnen zijn. Wanneer een kind emotioneel verwaarloosd wordt is het niet 100% zeker dat er in de toekomst ernstige gevolgen zullen vormen maar de kans hierop is wel groot.

Globaal gezien is het ontstaan van probleemgedrag het grootst bij iedereen die een soort van verwaarlozing of kindermishandeling heeft meegemaakt. Hieronder vinden we twee soorten: internaliserend en externaliserend gedrag. Internaliserend gedrag richt zich naar binnenin het kind zoals een negatief zelfbeeld of het zien van anderen als onbetrouwbaar en wordt bijvoorbeeld angstig of depressief op lange termijn. Externaliserend gedrag is gedrag dat zich op de buitenwereld richt zoals boos, opstandig of agressief gedrag tegenover anderen. Verwaarlozing heeft niet alleen een invloed op het gedrag maar kan ook een invloed hebben op de manier waarop een kind zich aan anderen hecht. Kinderen die vroeger mishandeld of verwaarloosd zijn hebben een grotere kans op onveilige hechting, hierbij heeft het kind geen vertrouwen in anderen maar ook niet in zichzelf. Dit heeft op zijn beurt ook invloeden op het aangaan en in stand houden van relaties, ook het aanvaarden van gezag kan later volgen.

In extreme gevallen kan emotionele verwaarlozing ervoor zorgen dat de hersenen van een kind kleiner blijven dan bij een normaal kind. Wanneer een ouder zijn of haar kind negeert is het stresssysteem voortdurend geactiveerd en kan dit leiden tot leer- en concentratieproblemen, gedragsproblemen, verslavingen en psychosomatische klachten (lichamelijke klachten waarvan de oorzaak zich in de psychologie bevindt).

 

Emoties volgens de traditionele Chinese geneeskunde

Nei Jing is de Chinese ‘gezondheidsbijbel’ en hierin staat dat je fysieke gezondheid niet los gezien kan worden van je emotionele staat. In dit boek worden 7 emoties vermeld die je Chi (levensenergie) en organen het meeste beïnvloeden: vreugde, woede, verdriet, droefheid, melancholie, angst en vrees. De hedendaagse traditionele Chinese geneeskunde kent zijn oorsprong uit 2000 jaar oude geschriften en de Nei Jing is hiervan de belangrijkste bron. Hierin staat dat elk mens in zijn leven wel eens met deze 7 emoties te maken zal hebben. Deze 7 emoties kunnen pas ziekteverwekkers worden wanneer een bepaalde emotie gedurende lange tijd overheerst of juist onvoldoende aanwezig is gedurende een lange tijd. In dat geval spreken we van een disbalans in je Chi.

In dit boek is er ook sprake van de 5 Yin organen in je lichaam ; het hart, de longen, de milt, de lever en de nieren. De 7 emoties die eerder vernoemd werden hebben volgens de Nei Jing een invloed op deze organen. Wanneer er een disbalans is in één van vorige organen zal dus ook de bijbehorende emotie verstoord worden en omgekeerd.

• Vreugde heeft een invloed op je hart
• Woede heeft een invloed op je lever
• Droefheid en verdriet hebben invloed op je longen
• Melancholie heeft een invloed op je nieren
• Angst en vrees hebben een invloed op je nieren

Natuurlijk is je hart het meest kwetsbare orgaan voor deze emotionele stoornissen. De Chinezen zien het hart niet zomaar al  een orgaan, ze stellen het hart voor als de keizer en de andere organen als ministers. De keizer en de ministers zullen dus ervoor zorgen dat er overal in het lichaam voldoende Chi en bloed aanwezig is. Naast de keizer wordt het hard ook gezien als ‘de zetel van Shen’. In grote lijnen uitgelegd is Shen je levensgeest en je bewustzijn. Wanneer je Shen in balans is bezig je het vermogen om op ideeën te komen en heb je het verlangen om te leven. Shen kan ook gezien worden als je ‘innerlijk licht’ het maakt de energie van je ziel aan en dit komt tot uiting in tolerantie, vergevingsgezindheid, acceptatie, vrijgevigheid, vriendelijkheid, liefde en inlevingsvermogen.

 

Wanneer we praten over emotionele problemen bekijken we vaak enkel de psychische kanten en laten we de lichamelijke kanten achterwegen en ook vice versa. Maar eigenlijk is dit niet correct. Iedereen bestaat uit een stof en een geest die op elkaar inwerken. Je lichaam (stof) dat ben jij, hiermee die je alles, je denkt en je voelt. Hoe je je voelt is ook te zien bij en door anderen, dit kan zich uiten in veel verschillende manieren; iemand die lacht, iemand die een zucht van opluchting laat of een zucht van verveling, je kan trillen van woede en ook bleek zien van angst. Al dit en nog veel meer zijn normale psychische (gevoelens en emoties)  en lichamelijke reacties. Deze komen tot uiting omdat er in het lichaam boodschappen worden gestuurd tussen de hersenen en andere lichaamsdelen. Problemen en onvrede uiten zich vaak geestelijk maar ook lichamelijk, zoals wanneer je je over iets druk maakt zal je hart sneller gaan kloppen, wanneer je gespannen bent kunnen je spieren zich samentrekken en kan er hoofdpijn bijkomen. En nog veel meer, zo heeft bijna elke emotie wel een manier om zich lichamelijk en geestelijk uit te drukken.

 

Vele mensen zitten vaak met opgekropte gevoelens die ergens in je lichaam blijft zitten en niet naar buiten komen. Dit kunnen gevoelens van woede, kwaadheid, verdriet, onvrede, angst, teleurstelling zijn die je bewust of onbewust wegduwt of opkropt. Dit kan zich later dan psychisch en lichamelijk uiten in klachten zoals je spieren die zich krampachtig gaan spannen, net zoals wanneer je heel boos wordt. Als je je vaak gespannen voelt kan het zijn dat je op lange termijn meer pijn gaat krijgen omdat je telkens een krampachtige houden inneemt. Zo lijkt het dat mensen hierna voor een tijd geen last meer zullen hebben van dat gevoel omdat de pijnlijke ervaringen zogezegd verschoven zijn naar het lichaam, dit betekent dat de innerlijke emmer in je hersenen volliep en dat de laatste druppel ervoor zorgde dat het gevoel zich ging uiten in lichamelijke klachten. We snappen echter nog lang niet alles van deze situatie want er zijn ook nog allerlei externe factoren die hier ook een rol in spelen. Zo worden veel vrouwen bijvoorbeeld opgevoed om altijd lief en aardig te zijn tegen iedereen. Het gevoel van boosheid past dan zogezegd niet bij vrouwen dus zullen ze dit gevoel inslikken, na een lange tijd komt dit natuurlijk naar boven in de vorm van lichamelijke klachten, angsten en eventueel depressie. Zo kan bij vrouwen of mannen dit soms ook allemaal op ‘de overgang’ geschoven worden.

 

Hypochondrie (ziektevrees)

“Bij hypochondrie in engere zin is de betrokkene voortdurend bezig (bang voor, overtuiging het te hebben) met het mogelijk krijgen van allerlei ziekten van verschillende aard, zonder dat hierbij van paniekklachten of paniekaanvallen sprake hoeft te zijn. Allerlei lichamelijke klachten of signalen worden dan ook als ‘het hebben of krijgen’ van een ziekte opgevat (geïnterpreteerd). Bovendien wil de betrokkene middels allerlei onderzoeken persé het bewijs van het hebben of krijgen van ziekte bewijzen.” (angstcentrum.be) Dit zijn mensen die hun spanningsklachten opvatten als waarschuwingssignalen. Wanneer iets hun liet lekker zit of wanneer ze te zwaar worden belast met iets denken ze dat er iets mis is met hun lichaam. Wanneer je bang bent om iets te mankeren kan de angst en spanning die samen met dit gevoel te pas komen soms meer lichamelijke klachten veroorzaken. Als je steeds aandachtiger let op je lichaam zal je steeds meer pijn voelen die vaak onschuldig en van korte duur is en word je steeds angstiger. Vanaf dat moment draait alles om het zorgen voor je lichaam en dat is helemaal geen gezonde manier van leven.

Bronnen